http://www.elondyn.com

:: Londyńskie metro
Artyku³ dodany przez: Damian (2007-09-06 15:48:54)

Metro londyńskie (London Underground, potocznie the Tube) - system lokalnych linii kolejowych przebiegających w podziemnych tunelach oraz na powierzchni, obsługujących większość obszaru Wielkiego Londynu. Jest najstarszym metrem na świecie, pierwsi podróżni skorzystali z niego 10 stycznia 1863 roku. Pomimo nazwy, jedynie ok. 45% długości tras znajduje się pod ziemią.

System liczy 12 linii, 275 stacji (w tym 14 poza administracyjnymi granicami Wielkiego Londynu) oraz 408 km tras. Codziennie korzysta z niego ok. 3 milionów podróżnych. Począwszy od 2003, w sensie organizacyjnym podporządkowany jest ciału zwanemu Transport for London, zarządzającemu w imieniu władz Wielkiego Londynu całą komunikacją miejską.

Historia
Pierwsze połączenie podziemnej kolejki w Londynie zostało uruchomione 10 stycznia 1863 przez spółkę z Metropolitan Railway. Decyzja o budowie tuneli zapadła w 1854. Początkowo operatorem każdej linii była inna, prywatna spółka. Do końca XIX wieku spółek i linii było już sześć. Nie współpracowały one ze sobą i pasażerowie w każdej z nich musieli posiadać inne bilety. Nawet sąsiadujące ze sobą stacje różnych linii nie miały podziemnych połączeń, co czyniło przesiadki między nimi uciążliwymi. Na początku XX wieku rozpoczął się proces konsolidacji spółek. Było to związane z przypływem do metra nowego kapitału, m.in. amerykańskiego. Dodatkowe środki były niezbędne w związku z koniecznością przedłużania linii na przedmieścia oraz elektryfikacji linii.

W 1933 całe metro stało się własnością państwową i wraz z liniami autobusowymi i tramwajowymi zostało podporządkowane nowoutworzonemu Londyńskiemu Zarządowi Transportu Pasażerskiego (potocznie zwanemu London Transport). Wyjątkiem była jedynie Waterloo & City Line, która przeszła pod miejską administrację dopiero w 1994 (wcześniej administrowało nią British Rail). W dniu wybuchu II wojny światowej działało już 10 linii.

Nowoczesne rozwiÄ…zania na poczÄ…tku XX wieku:
Już w 1921 roku w metrze londyńskim zastosowano automatycznie rozsuwane drzwi. Była to duża nowość i udogodnienie podróży. Dotychczas pasażerowie musieli otwierać drzwi ręcznie.
W 1928 roku w metrze londyńskim pojawił się pierwszy automat do biletów. Wystarczyło wrzucić odpowiednią kwotę pieniędzy i bez straty czasu w kolejce, można było otrzymać odpowiedni bilet.
Pod koniec lat 30. XX wieku, w pociągach metra zainstalowano przyczepione do sufitu rączki do trzymania się dla pasażerów, którzy podczas jazdy stali.
W czasie II wojny światowej, podczas bombardowań Londynu, mieszkańcy zaczęli spontanicznie wykorzystywać niektóre stacje jako schrony. Władze były temu początkowo przeciwne, ale później zmieniły zdanie i same wyposażały stacje m.in. w infrastrukturę sanitarną. Na ośmiu z nich zbudowano dodatkowe, zanurzone jeszcze głębiej w ziemi, poziomy, aby zagwarantować mieszkańcom większy poziom bezpieczeństwa. Część stacji służyła także jako siedziby urzędów państwowych, np. na stacji Down Street odbywały się posiedzenia brytyjskiego gabinetu wojennego.

W drugiej połowie lat 40. i w latach 50. prowadzono remonty mające zatrzeć ślady wojny. Później przyszedł czas na poważniejsze inwestycje - część linii została rozbudowana, dodano także dwie nowe (ostatnią w 1979). Od 2003 metro jest zarządzane metodą partnerstwa publiczno-prywatnego. Tabor i infrastruktura pozostają własnością komunalną, operatorem sieci jest również jest organ władz samorządowych. Utrzymanie zarówno linii, jak i pociągów, zostało jednak przekazane na mocy 30-letnich kontraktów dwóm prywatnym firmom: Metronet i Tube Lines.

Zamachy terrorystyczne w metrze
Londyńskie metro było celem wielu ataków terrorystycznych. Pierwszy z nich odbył się w 1885, kiedy eksplodowała bomba na stacji Gower Street (obecnie Euston Square). Od 1939 do 1993 metro kilkukrotnie było celem ataków IRA. 7 lipca 2005 r. doszło do ataku terrorystycznego w londyńskim metrze. W wyniku eksplozji zginęło 56 osób, a co najmniej 700 osób zostało rannych. Wśród ofiar były 3 Polki.

Wybuchy nastąpiły na stacjach:

Aldgate East
Edgware Road
King's Cross
Oprócz tego, bomba wybuchła też w miejskim autobusie linii 30 koło Tavistock Square.

21 lipca 2005 r. ponownie doszło do ataku terrorystycznego. Tym razem nie było zabitych, jedna osoba została ranna. Wybuchy nastąpiły na stacjach:

Oval
Warren Street
Shepherd's Bush
Oprócz tego, bomba wybuchła też w miejskim autobusie linii 26 na Hackney Road. Do tych zamachów przyznała się Brygada Abu Hafsa al-Masriego.

Linie
Linie dzielą się na dwa zasadnicze typy: sub-surface oraz deep line. Linie typu sub-surface budowane były metodą odkrywkową, zaś oba tory są w nich ułożone w jednym tunelu. Znajdują się one średnio 5 metrów pod ziemią. Z kolei linie deep line składają się z dwóch równoległych tuneli wydrążonych średnio 20 metrów pod ziemią przy pomocy specjalnej tarczy. Linie sub-surface posiadają skrajnię nieznacznie większą od standardu brytyjskich kolei. Na trasach deep line jest ona znacznie mniejsza. Podziemne odcinki tras (w tym stacje) sub-surface lines mają półkolisty kształt, przypominający rurę (stąd potoczna nazwa Tube, czyli właśnie rura). Niemal wszystkie linie (z wyjątkiem Victoria Line, oraz Waterloo & City Line) posiadają odcinki zarówno podziemne, jak i naziemne. Każdej z nich przypisano też na stałe kolor, którym oznaczana jest na wszystkich mapach i we wszelkich materiałach. Na kolor ten są też pomalowane poręcze w pociągach danej linii.

Tabor
Skład generacji 1995 Stock na Northern Line, obecnie najnowocześniejszej w całym metrzeZe względu na znaczące różnice skrajni obu typów linii, każdy z nich posiada własny typ taboru (stock). Pociągi przeznaczone dla linii deep line oznaczane są zwykle rokiem ich zamówienia (np. 2005 Stock). Z kolei tabor dla linii sub-surface ma w nazwach litery oraz ewentualnie ich liczbowe rozwinięcia (np. D Stock). Najstarsze używane obecnie składy pochodzą z roku 1960, najmłodsze z 2005. Najbliższa nowa generacja pociągów ma pojawić się na niektórych liniach w 2009.

Bilety
Metro funkcjonuje w ramach zintegrowanego systemu biletów londyńskiej komunikacji miejskiej. Bilety zakupione z myślą o metrze są zatem ważne także w autobusie. Miasto podzielone jest na 6 koncentrycznych stref. Dodatkowo rozkład jazdy dzieli się na dwie pory: w szczycie i poza szczytem. Cena biletu zależy od pory dnia, ilości stref w których jest ważny, oraz czasu ważności biletu.

źródło: www.wikipedia.pl


adres tego artyku³u: http://www.elondyn.com/articles.php?id=10